مشتی غبار – اِولین وُ

«تونی لست» مردی جوان و حدوداً سی ساله و صاحب املاکی به نام هِتُن است که فاصله‌ای دو سه ساعته (با قطار در مقیاس اوایل دهه 1930) تا لندن دارد. در این املاک عمارتی بزرگ قرار دارد که روزگاری صومعه بوده است و در هنگام تغییر کاربری به مسکونی توسط اجداد تونی به سبک گوتیک بازسازی شده است. تونی دوران کودکی خود را در اینجا گذرانده است و عشق و علاقه ویژه‌ای به آن دارد و بخش بزرگی از درآمد خود را صرف نگهداری از این عمارت می‌کند. او به همراه همسر زیبایش «برندا» و پسرشان جان اندرو و تعدادی خدمه در این عمارت زندگی می‌کنند.

تونی و برندا هر دو از طبقه اشراف به حساب می‌آیند و هشت نه سال قبل در مهمانی‌های معمول این طبقه در لندن با یکدیگر آشنا شده‌اند و این آشنایی به ازدواج منتهی شده و پس از آن ساکن این مکان شده‌اند. چیزی که ما در مقدمات داستان دریافت می‌کنیم این است که برندا چندان از زندگی در این عمارت قدیمی و دور بودن از لندن و مهمانی‌های آن خرسند نیست. این اختلاف سلیقه بین زن و شوهر وجود دارد اما هیچ‌ اقدام خاصی برای رفع آن انجام نمی‌شود.

شخصیت دیگر داستان که اتفاقاً روایت با او آغاز می‌شود «جان بیوِر» است. جوان 25 ساله‌ای که بعد از فارغ‌التحصیلی از آکسفورد و مدت کوتاهی اشتغال, بیکار است و با مختصر مقرری ماهانه‌اش نزد مادرش زندگی می‌کند و معمولاً در محافل و مهمانی‌های لندن به او به چشم «یک زاپاس مناسب» نگاه می‌شود؛ فردی که می‌توان در لحظات آخر و در صورت غیبت یکی از مهمانان به عنوان جایگزین سریعاً به جمع اضافه کرد. جان بیور غیر از همیشه در دسترس بودن خصوصیت قابل ذکری ندارد: نه خوش‌مشرب است, نه پولدار, نه رومانتیک و... او در محافل و مهمانی‌های لندن آدم محبوبی نیست.

او در ابتدای داستان قصد دارد آخر هفته را به هِتُن برود چون در باشگاه به تونی معرفی شده و تونی هم یک تعارف شاه‌عبدالعظیمی به او زده است. جان که یک چترباز حرفه‌ایست و استادی ماهر همچون مادرش دارد, به سوی هِتُن حرکت کرده و در بین راه ورودش را با تلگراف خبر می‌دهد تا فرصت از سر باز کردن را به میزبان ندهد! جان وارد عمارت می‌شود و این آشنایی سرآغاز داستان است و...

هدف اصلی نویسنده نشان دادن سستی‌های اخلاقی موجود در جامعه جدید بالاخص در محافل اشرافی لندن است لذا بهتر است با این دید وارد داستان شوید که در حال خواندن یک هجویه از این روابط هستید و چندان در پی باورپذیر بودن یا نبودن و روابط علت و معلولی بین اتفاقات نباشید.

******

اولین وو (1903-1966) نویسنده مهمی در ادبیات انگلستان محسوب می‌شود. او پس از فارغ‌التحصیلی از آکسفورد مدتی معلم بود و در دهه سوم زندگیش عمدتاً به عنوان خبرنگار به نقاط مختلف دنیا سفر کرد. مشتی غبار در سال 1934 منتشر شده است. مشهورترین اثر او «باری دیگر, برایدزهد» (1945) است.

مشخصات کتاب من: ترجمه ابراهیم یونسی, نشر پیام امروز, چاپ نخست 1379, تیراژ 2200 نسخه, 280 صفحه.

...............

پ‌ن1: نمره من به کتاب 3.5 از 5 است. گروه A. (نمره در سایت گودریدز 3.9 نمره در آمازون 4.3)

 

برداشت‌ها و برش‌ها

1) می‌توان ماحصل داستان را در یک جمله خلاصه کرد که افراد ساده‌دل و پایبند اصول نمی‌توانند در دنیای جدید جایی داشته باشند و محکوم به فنا هستند. البته همه ما می‌میریم! منتها از نظر نویسنده این افراد در این دنیا زنده به گور می‌شوند.

2) به نظرم برای قضاوت در مورد داستان شاید لازم باشد ترجمه‌ای جدیدتر و دقیق‌تر از آن را بخوانیم. هرچند ممکن است همین ترجمه موجود هم برای این داستان کفایت داشته باشد.

3) اینکه ناگهان برندا تصمیم می‌گیرد از مسیری که در آن حرکت می‌کند منصرف شده و تغییر جهت دهد را می‌توان به پای کم شدن هیجان و یکنواخت شدن زندگیش گذاشت و یا دلایلی از این دست اما انتخاب فردی مثل جان بیور برای این تغییر مسیر از آن انتخاب‌هایی است که لایتچسبک است! در واقع این یک اغراقی است که نویسنده خلق کرده است و اگر به دید طنز و هجو نگاه نکنیم داستان به فنا می‌رود! برای اینکه به این دید هم نگاه کنیم باید زبان اثر بیشتر از اینها طنازانه باشد... خیلی بیشتر از اینها!

4) نمی‌دانم ازدواج اول نویسنده چه تاثیری در او داشته است اما شخصیت برندا در برخی لحظات اصلاً قابل باور یا درک نیست. شاید ایراد از من باشد! اما آنانکه کتاب را خواندهاند به صحنه‌ای که خبر مرگ جان‌اندرو به برندا داده می‌شود مراجعه کنند. در میان کلمات جسته گریخته‌ی او یک «خدا را شکر» هم وجود دارد که لازم است روی آن فکر کنند! این دیگه واقعاً تهِ خط است! می‌شد سستی روابط و افول اخلاقی را بدون چنین صحنه‌ای هم نشان داد!! کمی حس ضد زن بودن به آدم دست می‌دهد.

5) حالا که دارم این بندها را می‌نویسم به این نتیجه می‌رسم که تونی را هم نمی‌توان چندان در رده‌ی ساده‌دلان و پایبندان به اصول جای داد. لااقل موقع هذیان‌هایش بد نبود گاهی اسم پسرش هم به میان می‌آمد! اینطوری فقط می‌توان او را در رده گاگولان یا گوسفندان جای داد.

6) خُب! حالا با این آدم ساده‌دل که در این دنیا جایی ندارد چه کار باید کرد که داستان سر سالم به زمین بگذارد؟! در این قسمت به نظرم نویسنده خلاقیت خوبی به خرج داده است. نویسنده سال قبل از نوشتن داستان به آمریکای جنوبی سفر کرده بود ولذا شخصیت داستانش را به دلِ «طبیعت» بکر می‌فرستد که نقطه مقابل بخش ابتدایی داستان است. اما آن خلاقیتی که گفتم فقط در این به سفر فرستاده شدن نیست بلکه در سرنوشت سیزیف‌واری است که او را در آن گرفتار می‌کند. خواندن دوباره و چندباره داستان‌های دیکنز ... خواندن و خواندن و خواندن و زنده به گوری!

7) در املاک تونی یک کشیش مشغول به کار است که موعظه‌هایش شدیداً دچار ناهمزمانی است. یعنی هیچ تناسبی با زمان و مکان بیانش ندارد. در واقع نشان می‌دهد که متولیان اخلاق هم از موضوع کاملاً پرت افتاده‌اند و جامعه هم اینچنین بیراهه می‌رود.

8) یکی از صحنه‌های تکان‌دهنده کتاب جایی است که برادر برندا و تونی سر میز شام در حال مذاکره برای طلاق هستند. در واقع اتوبانی را تصور کنید که همه شخصیت‌ها در حال رفتن در یک جهت هستند و تنها تونی است که در جهت مخالف در حال حرکت است و خواننده هم همراه اوست یا حداکثر ناظر اوست!

9) در راستای بند قبلی اگر برای مای خواننده رفتار برندا نامعمول است برای تمام شخصیت‌های داستان یک رفتار معمولی است. اما من هر وقت جان بیور را در ذهنم تصور می‌کنم نمی‌توانم از آنرمال بودن رفتار برندا کوتاه بیایم!